KLOKKEN LUIDEN

Manieren om een klok te laten klinken (Bron: Jan Kuipers; www.jankuipers-klokken.nl)

Beieren
Een heel oude manier, waarbij touwen aan de klepels zijn bevestigd. Met handkracht wordt de klepel volgens een bepaald ritme tegen de klokwand geslagen. Met meerdere klokken is het een manier om melodieën of een ritme te laten klinken. Beieren wordt in sommige streken, bijvoorbeeld in Twente, nog steeds gedaan. (zie bijvoorbeeld klokken-denekamp.nl) In principe is deze manier om meerdere klokken tot klinken te brengen een vroege voorganger van het huidige klokkenspel.

Kleppen
Bij het kleppen wordt de klok zover aangetrokken dat de klepel aan één kant de klokwand raakt. Kleppen werd vaak gedaan bij noodweer of brand en lukt doorgaans alleen bij kleinere klokken. Tegenwoordig wordt bij moderne kerken een elektrisch klepsysteem toegepast. Dit systeem is echter de slechtste methode om een klok te laten klinken. Het is alleen aan te bevelen als er beslist geen andere oplossing mogelijk is.

De uurslag
Met een door het uurwerk gestuurde hamer wordt (meestal) op de buitenkant van de klok geslagen. Er komen ook elektromagnetische uurslaghamers voor.

Luiden
1. De klok luiden met een vliegende klepel
De klok hangt aan een rechte luidas. De klok hangt en slingert onderaan de balk, waarbij de klepel meeslingert. Als de klok haar hoogste stand bereikt heeft en van luidrichting gaat keren, heeft de klepel de neiging om nog even door te gaan zodat klok en klepel elkaar op de hoogste stand treffen. Er volgt dan een dynamische aanslag.

2. Het luiden met een vallende klepel
De klok is deels boven het draaipunt gebracht en hangt aan een kruk- of tuimelluidas. De klok maakt een veel minder slingerende beweging, waarbij de klepel als het ware wordt opgeschept en de klok tegen de onderrand raakt. Deze aanslag is minder dynamisch dan bij een vliegende klepel.

Luid-demonstratiemodel voor kinderen

Het luid-demonstratiemodel laat zien hoe de klepel beweegt en de klok raakt.
Het is een voorbeeld van het luiden met een vallende klepel. De klok komt, net als bij ophanging aan een krukas, deels boven het draaipunt uit. (het draaipunt is zichtbaar vlak boven de aanhechting van de klepel). Hierdoor beweegt de klok bij het luiden tegen de klepel die min of meer recht blijft hangen.

Bij het luiden met een vliegende klepel vliegt de klepel achter de klok aan en raakt de slagring net voordat de klok terugzwaait. In de video hieronder (uit Drachten) is dat goed te zien.

(Het demonstratiemodel is gemaakt door Bert Dijkink, Jan Jonker en Alfred Geerts)

Luiden met een luidstok | rechte luidas: vliegende klepel

Video over het luiden van klokken door het Utrechts KlokkenluidersGilde (UKG)

De klokken van de St. Michielskerk in Roeselare (B). Er wordt geluid en gebeierd.