SPECIALE KLOKKEN
De klokken van de Zwolse rk. Sint Michaëlskerk
In de St. Bavo kathedraal (niet te verwarren met de grote of St. Bavokerk) in Haarlem hangt een Michaëlsklok uit Zwolle.
De klok is afkomstig uit de in 1965 afgebroken St. Michaëlskerk aan de Roggenstraat. Vandaar is zij verhuisd naar de toren van nieuwe Sint Michaëlskerk aan de Bisschop Willebrandlaan. Daar heeft zij gehangen, samen met twee andere klokken, totdat in 2005 ook de nieuwe Sint Michaëlskerk werd afgebroken. Het driegelui werd vervolgens verkocht aan Koninklijke Eysbouts, klokkengieterij in Asten. In 2017 verhuisde de Michaël naar Haarlem waar zij nu deel uitmaakt van een achtgelui.
De Michaël, 1967 door Petit en Fritsen gegoten; Diam.1366 mm, ca. 1585 kg, Cis 1. Opschrift:”St MICHAËL, PATRONUS ECCLESIAE / ET URBIS QUIS UT DEUS. A.D. 1948″ (sic). Dit betekent: “St. Michaël, patroon van de kerk en van de stad, wie is als God. Jaar des Heren 1948″. De klok vervangt een gescheurde voorgangster uit 1948.
De Maria, 1948 Petit en Fritsen, Diam. 1190 mm ca. 1115 kg, E 1, werd door Eijsbouts naar de VS verkocht en bevindt zich thans op het terrein van de Ferris State Univ.in Big Rapids / Michigan. Opschrift: MARIA VIRGO CLEMENS ET PIA NOS PROTEGE. THOM AK IV CANT 36 A.D. 1948 S MARIA. In vertaling: “Goedertieren en liefdevolle maagd Maria bescherm ons Thomas a Kempis IV Cant 36; Jaar des Heren 1948 H. Maria
De kleinste klok van het driegelui was de Sint Jozef, gegoten in 1948 door Petit en Fritsen voor de ‘oude’ St. Michaëlskerk, ter vervanging van een klok die in WO II verloren ging. Diam. 1108 mm, ca. 940 kg, Fis 1. Het opschrift luidt: ”S. JOSEPH DE NATO JESU CANE DULCITER THOM A K IV CANT 36 AD 1948 S JOSEPH”. In vertaling: ”Sint Jozef zing lieflijk over de geboren Jezus, Thomas A Kempis IV Cant 36; Jaar des Heren 1948”. De klok hangt sinds 2008 in de toren van de Martinikerk in Franeker.
Met dank aan F. Rung en J.v.d. Hurk voor hun informatie
De klokken van de Sassenpoort
Ook de Zwolse Sassenpoort heeft twee klokken van historische waarde. Bert Dijkink van het Zwols klokkenluidersgilde is naar boven geklommen en heeft zo goed en zo kwaad als dat ging vanwege de beperkte ruimte enige foto’s gemaakt.
De kleine klok is gegoten in 1731 door J.A. de Grave en N. Muller en heeft een diameter van 530 mm.
De grote klok is gegoten in 1732 door N. Muller en heeft een diameter van 950 mm.
Beide klokken worden alleen gebruikt om de uren en de kwartieren van het uurwerk te slaan.
Hoewel de Grave in 1729 is overleden, staat zijn naam toch op de klok van 1731. Dat komt omdat hij van de stad Amsterdam een licentie bezat als klokkengieter die geldig was tot 1734.
Nicolaas Muller was compagnon van de Grave.
Een ander opvallend detail is dat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed andere maten van de klokken opgeeft: 450 en 900 mm.
De koningin der klokken
De klok is twee keer gebarsten (in 1984 en 2001) en weer hersteld. Haar klank heeft er echter niet onder geleden.
Aanvullende informatie
- Geuns, S. van (2009) 500 jaar van Wouklokken in de Utrechtse domtoren; Uitgave Utrechts Klokkenluidersgilde | Stichting de Plantage
Dit boek geeft een vrij compleet beeld van het Domgelui. Van alle Utrechtse Van Wouklokken treft de lezer een beschrijving aan. De ontstaansgeschiedenis van het gelui komt, afgeleid uit de Domrekeningen in het Domarchief, uitgebreid aan de orde. En een lijst van de ca. 160 klokken die Geryt van Wou heeft gemaakt vóór 1505 vervolledigt het beeld van een geniale vakman met een geweldig oeuvre. - Iseger, W. (2021) Stille torens; De klokkenvordering in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Uitgave Utrechts Klokkenluidersgilde
Klokken en geschut hebben al eeuwenlang een bijzondere relatie vanwege het materiaal waarvan ze zijn gemaakt: koper en tin. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de makers van beide producten doorgaans in vredestijd klokken en vijzels goten, en in oorlogstijd geschut. Klokkenvordering is een eeuwenoud fenomeen; in oorlogstijd lieten de machthebbers hun oog al snel op de bronzen klokken vallen. Met listen en lef lukte het in Utrecht om alle oude klokken op één na buiten schot te houden. Een geweldig resultaat, onder moeilijke omstandigheden. De stad en haar inwoners danken het machtige geluid van de vele carillons en luidklokken die Utrecht nog altijd rijk is aan deze fascinerende geschiedenis, waarvan alle aspecten, rijk geïllustreerd, in dit boek aan het licht worden gebracht.